ويتامين D ، نوعي ويتامين محلول در چربي است كه به‌طور طبيعي در تعداد بسيار كمي از مواد غذايي يافت مي‌شود، ولي در قالب مكمل‌هاي غذايي در دسترس قرار دارد. البته بعضي از كارخانه‌ها نيز اين ويتامين را به محصولات‌شان اضافه مي‌كنند. خود بدن نيز وقتي مي‌تواند مقدار كمي ويتامين D توليد (سنتز) كند كه اشعه ماوراي بنفش خورشيد با پوست تماس پيدا كند. بنابراين، ويتامين دي از سه منبع به دست مي‌آيد: نور خورشيد، مواد غذايي و مكمل‌ها. از آنجايي كه كمبود ويتامين D، يكي از مشكلات شايع در بين ما ايراني‌ها است، بنابراين در ادامه مطلب با ريز و درشت اين ويتامين، نحوه مصرف و بايدها و نبايدهاي آن آشنا مي‌شويم.
ويتامين D در بدن چكار مي‌كند؟
ويتامين D دريافت‌شده از نظر بيولوژيكي بي‌اثر است و از طريق دو «هيدروكسيلاسيون» در بدن فعال‌سازي مي‌شود. اولين مرحله در كبد انجام مي‌گيرد كه ويتامين D را به «۲۵-هيدروكسي‌ويتامين D» {۲۵(OH)D} يا «كلسي‌ديول» تبديل مي‌كند. مرحله دوم در كليه اتفاق مي‌افتد و در قالب «۱.۲۵-دي‌هيدروكسي‌ويتامين D» {۱.۲۵(OH)۲D} يا «كلسيتريول» فعال مي‌شود.
ويتامين D باعث جذب كلسيم در روده مي‌شود، غلظت سرم كلسيم و فسفر را در راستاي كاني‌سازي (mineralization) طبيعي در بافت استخوان حفظ مي‌كند و از تتاني (تشنج) هايپوكلسميك (كمبود كلسيم) جلوگيري مي‌كند. اين ويتامين براي رشد استخواني و نوسازي استخوان‌ها نيز لازم است. استخوان‌ها بدون ويتامين D كافي مي‌توانند ضعيف، شكننده يا بدشكل شوند.
غلظت سرمي ۲۵(OH)D، يكي از بهترين شاخص‌ها براي تعيين وضعيت ويتامين D است. اين شاخص، وضعيت ويتامين D توليدشده زير پوست و دريافت‌شده از مواد غذايي و مكمل‌ها را نشان مي‌دهد.
شاخص‌هاي آزمايشگاهي تشخيص كمبود ويتامين D
اگر سطح شاخص ويتامين D در بدن، كمتر از ۳۰ نانومل بر ليتر (nmol/L) يا كمتر از ۱۲ نانوگرم بر ميلي‌ليتر (ng/mL) باشد، نشان‌دهنده كمبود ويتامين D است و منجر به نرمي استخوان در نوزادان و كودكان، و نرم‌استخواني يا استئومالاسي در بزرگسالان مي‌شود.
قرار گرفتن اين شاخص در فاصله ۳۰ تا كمتر از ۵۰ نانومل بر ليتر يا ۱۲ تا كمتر از ۲۰ نانوگرم بر ميلي‌ليتر، نشان‌دهنده اين است كه سطح ويتامين D به‌طور كلي براي سلامت استخوان و سلامت عمومي در افراد سالم، ناكافي است.
برابر بودن سطح ويتامين D با ۵۰ نانومل بر ليتر يا بالاتر از آن و ۲۰ نانوگرم بر ميلي‌ليتر و بالاتر از آن، به ما نشان مي‌دهد كه سطح اين ويتامين به‌طور كلي براي سلامت استخوان و سلامت عمومي در افراد سالم، كافي است.
اگر اين ميزان بيشتر از ۱۲۵ نانومل بر ليتر يا ۵۰ نانوگرم بر ميلي‌ليتر باشد، بيشتر از سطح عادي است و مي‌تواند با عوارض جانبي همراه شود.
مقدار مجاز مصرف روزانه ويتامين دي
مقدار مجاز توصيه‌شده روزانه (RDA) براي ويتامين D، با دو واحد IUs (واحد بين‌المللي) يا mcg (ميكروگرم) تعيين مي‌شود. اين ميزان براي حفظ سلامت استخواني و متابوليسم طبيعي كلسيم در افراد سالم كافي است.
۰-۱۲ ماهگي: مذكر: ۴۰۰ IU مونث: ۴۰۰ IU
۱-۱۳ سالگي: مذكر: ۶۰۰ IU مونث: ۶۰۰ IU
۱۴-۱۸ سالگي: مذكر: ۶۰۰ IU مونث: ۶۰۰ IU (باردار: ۶۰۰ IU؛ شيرده: ۶۰۰ IU).
۱۹-۵۰ سالگي: مذكر: ۶۰۰ IU مونث: ۶۰۰ IU (باردار: ۶۰۰ IU؛ شيرده: ۶۰۰ IU).
۵۱-۷۰ سالگي: مذكر: ۶۰۰ IU مونث: ۶۰۰ IU
بعد از ۷۰ سالگي: مذكر: ۸۰۰ IU مونث: ۸۰۰ IU
۴۰۰ IU معادل است با ۱۰ mcg. ۶۰۰ IU معادل با ۱۵ mcg. ۸۰۰ IU معادل با ۲۰ mcg.
فوايد مصرف ويتامين D
ويتامين D داراي كاركردهاي مختلفي در بدن است. شايد بتوان حياتي‌ترين كاركردهاي اين ويتامين را اين‌طور بيان كرد: تنظيم جذب كلسيم و فسفر، و كمك به عملكرد طبيعي سيستم ايمني بدن. دريافت ويتامين D به‌اندازه كافي، براي رشد طبيعي و تكامل استخوان‌ها و دندان‌ها لازم است و مقاومت بدن در مقابل برخي از بيماري‌ها را تقويت مي‌كند.
استعمال ويتامين دي يا «كلسي‌پوترين» (نوعي تركيب مصنوعي از ويتامين D) روي پوست، بيماري پسوريازيس را در بعضي افراد درمان مي‌كند. استفاده از اين ويتامين در كنار كرم‌هاي حاوي كورتيكواستروئيدها، اثربخشي آنها را در درمان پسوريازيس افزايش مي‌دهد.
ويتامين D براي جلوگيري از ابتلا به نرمي استخوان و درمان آن موثر است. افراد مبتلا به نارسايي كليه بايد از نوع خاصي از ويتامين D به‌نام «كلسيتريول» استفاده كنند.
يكي از بيماري‌هايي كه سطح فسفات را در خون پايين مي‌آورد، سندرم فانكوني است. استفاده از ويتامين D خوراكي در درمان اين بيماري موثر است.
در برخي موارد، سطح كلسيم در خون به‌علت پايين بودن سطح هورمون پاراتيروئيد، كاهش مي‌يابد. مصرف ويتامين D خوراكي، سطح كلسيم را در خون اين افراد افزايش مي‌دهد.
مطالعات نشان داده‌اند كه مصرف ويتامين D۳، ويتامين دي خطر پوسيدگي دندان‌ها را ۴۹ درصد كاهش مي‌دهد و مصرف ويتامين D۲ نيز اين خطر را ۳۶ درصد در نوزادان، كودكان و بزرگسالان پايين مي‌آورد.
دلايل كمبود ويتامين D در بدن
عوامل متعددي در ابتلا به كمبود ويتامين دي نقش دارند؛ عواملي مانند:
آلودگي هوا
زندگي كردن در شهرهاي بزرگي كه ويتامين دي ساختمان‌هاي بلندش جلوي نور خورشيد را مي‌گيرند.
بيرون نيامدن از خانه به‌اندازه كافي.
داشتن پوست تيره كه مانع از جذب اشعه‌هاي خورشيد مي‌شود.
شير دادن به نوزاد براي مدت‌زمان طولاني.
چاق بودن كه معمولا نياز بدن به اين ويتامين را افزايش مي‌دهد.
برخي افراد بدون توانايي پردازش ويتامين D متولد مي‌شوند، و بعضي‌ها مبتلا به مشكلات و بيماري‌هايي هستند كه از هضم مناسب ويتامين D جلوگيري مي‌كند.
علايم كمبود ويتامين D در بدن
كمبود ويتامين D هميشه با علائم همراه نيست، مگر اينكه سطح آن در بدن خيلي پايين بيايد. همين نكته مي‌تواند تشخيص بيماري را خيلي سخت كند. با اين‌حال، علائم كمبود ويتامين D مي‌توانند شامل اين موارد باشند:
مشكل داشتن در تفكر و تمركز؛ درد استخوان؛ شكستگي مكرر استخوان‌ها (براي آشنايي با كمك‌هاي اوليه شكستگي استخوان، كليك كنيد)؛ ضعف عضلاني؛ نرمي استخواني كه مي‌تواند به بدشكلي منجر شود و خستگي بي‌دليل.
عوارض جانبي مصرف بيش از حد ويتامين D
استفاده از ويتامين دي ، در قالب مصرف خوراكي يا تزريق به عضله در مقادير توصيه‌شده، معمولا بي‌خطر و ايمن است. بيشتر افراد بعد از مصرف اين ويتامين با عوارض جانبي مواجه نمي‌شوند، مگر اينكه در استفاده از آن زياده‌روي كرده باشند. بعضي از اين عوارض بدين ترتيب هستند: ضعف، خستگي، خواب‌آلودگي، سردرد، بي‌اشتهايي، خشكي دهان، طعم فلز در دهان، حالت تهوع، استفراغ و... .
مصرف ويتامين D براي دوره‌هاي طولاني و در دوزهاي بيشتر از ۴ هزار واحد روزانه، احتمالا غيرايمن است و مي‌تواند سطح كلسيم را در خون به بيش از حد مجاز برساند. با اين‌حال، افرادي كه مبتلا به كمبود اين ويتامين هستند، معمولا زير نظر پزشك از دوز بيشتري در دوره‌هاي كوتاه‌مدت استفاده مي‌كنند.
اگر ميزان ويتامين D مصرفي در طول دوران بارداري يا شيردهي كمتر از ۴ هزار واحد روزانه باشد، احتمالا خطري ويتامين دي براي مصرف‌كننده ندارد. اين ميزان اصلا نبايد بيشتر شود، چون در اين صورت براي زنان باردار و شيرده مشكل ايجاد مي‌كند و حتي مي‌تواند آسيب جدي به نوزاد وارد كند.
ويتامين D مي‌تواند سطح كلسيم را افزايش دهد و خطر سخت شريان‌ها را در افراد مبتلا به بيماري‌هاي كليوي شديد بالاتر ببرد. بنابراين، اين بيماران بايد درباره منع مصرف ويتامين D با پزشك خودشان مشورت كنند.
منابع غذايي حاوي ويتامين D
تعداد بسياري كمي از مواد غذايي حاوي ويتامين دي هستند. ماهي‌هاي چرب (مثل ماهي سالمون، تن و خال‌مخالي) و روغن كبد ماهي در گروه بهترين منابع غذايي از اين ويتامين قرار مي‌گيرند. مقدار كمي هم از ويتامين D در جگر گاو و تخم‌مرغ يافت مي‌شود. در جدول زير، مقدار دقيق ويتامين D موجود در مواد غذايي آمده است:
روغن كبد ماهي كاد (يك قاشق غذاخوري): ۱۳۶۰ واحد بين‌المللي (IU) در هر وعده مصرفي.
اره‌ماهي پخته‌شده (۸۵ گرم): ۵۶۶ IU در هر وعده مصرفي.
ماهي سالمون پخته‌شده (۸۵ گرم): ۴۴۷ IU در هر وعده مصرفي.
ماهي تُن (۸۵ گرم): ۱۵۴ IU در هر وعده مصرفي.
جگر گاو (۸۶ گرم): ۴۲ IU در هر وعده مصرفي.
تخم‌مرغ بزرگ: ۴۱ IU در هر وعده مصرفي.
انواع مكمل‌هاي ويتامين D
براي درمان كمبود ويتامين D، دو راه اصلي وجود دارد: استفاده از مكمل خوراكي يا تزريق عضلاني ويتامين D۳. يكي از سوالاتي كه همواره ذهن بسياري از افراد را به مشغول مي‌كند، اين است كه كدام يك از اين روش‌ها ايمن‌تر و موثرتر هستند؟
گروهي از محققان ايراني در سال ۲۰۱۳ ميلادي با انجام بررسي‌هاي دقيق درباره اين دو روش درماني، به نتايج قابل اطميناني دست پيدا كردند. يافته‌هاي آنان نشان داد كه هر دو رژيم درماني، سطح ويتامين دي را در خون تا حد زيادي افزايش مي‌دهند. اين محققان براساس يافته‌هاي‌شان نتيجه گرفتند كه هر دو روش از نظر سه ويژگي ايمني، اثربخشي و عملي بودن، با هم يكسان هستند. محققان كانادايي هم اعلام كرده‌اند كه فرقي نمي‌كند كه ما از كدام گروه (تزريقي يا خوراكي) مكمل‌هاي ويتامين D استفاده كنيم، فقط بايد حواسمان باشد كه اين مكمل‌ها را حتما زير نظر پزشك مصرف كنيم تا دچار عوارض جانبي ناشي از زياده‌روي در دريافت آنها نشويم. اين محققان، تجويز قرص‌هاي خوراكي هزار تا ۵۰ هزار واحدي يا تجويز آمپول‌هاي تزريقي را تنها بسته به شرايط بيمار مي‌دانند و معتقدند كاري كه مصرف ماهيانه يك قرص ۵۰ هزار واحدي ويتامين D مي‌كند، درست مانند همان كاري است كه مصرف روزانه قرص‌هاي هزار واحدي يا آمپول‌هاي تزريقي دوره‌اي آنها مي‌كنند.
خبر خوب براي والدين هم اينكه به تازگي، انواع قرص‌هاي جوشان حاوي ويتامين D و كلسيم براي بچه‌ها يا افرادي كه نمي‌توانند به راحتي با قرص و آمپول ارتباط برقرار كنند، به بازار آمده تا آنها هم بتوانند كمبودهاي خود در اين زمينه را با راه‌هاي ساده‌تري حل كنند.
چطور مكمل ويتامين دي را مصرف كنيم؟
خيلي از افراد مي‌خواهند بدانند كه مكمل‌هاي ويتامين دي را چطور مصرف كنند و سوالات مختلفي در اين زمينه دارند: آيا بايد مكمل را همراه با مواد غذايي خورد؟ با توجه به اينكه ويتامين D نوعي ويتامين محلول در چربي است، آيا بايد همراه با چربي خورده شود؟ آيا بايد مكمل را همراه با وعده غذايي بخوريم؟ آيا مكمل ويتامين D با معده خالي هم جذب مي‌شود؟
پاسخ كلي به چنين سوالاتي، اين است كه اصلا اهميتي ندارد چطور مكمل ويتامين D را مصرف كنيد. تحقيقات علمي، نتايج متناقضي را در اين زمينه نشان مي‌دهند و نبايد فقط به يكي از آنها توجه كرد. بنابراين، مهم‌ترين نكته اين است كه ويتامين D مورد نياز بدن را هر روز به آن برسانيد.
ويتامين D ، نوعي ويتامين محلول در چربي است كه به‌طور طبيعي در تعداد بسيار كمي از مواد غذايي يافت مي‌شود، ولي در قالب مكمل‌هاي غذايي در دسترس قرار دارد. البته بعضي از كارخانه‌ها نيز اين ويتامين را به محصولات‌شان اضافه مي‌كنند. خود بدن نيز وقتي مي‌تواند مقدار كمي ويتامين D توليد (سنتز) كند كه اشعه ماوراي بنفش خورشيد با پوست تماس پيدا كند. بنابراين، ويتامين دي از سه منبع به دست مي‌آيد: نور خورشيد، مواد غذايي و مكمل‌ها. از آنجايي كه كمبود ويتامين D، يكي از مشكلات شايع در بين ما ايراني‌ها است، بنابراين در ادامه مطلب با ريز و درشت اين ويتامين، نحوه مصرف و بايدها و نبايدهاي آن آشنا مي‌شويم.
ويتامين D در بدن چكار مي‌كند؟
ويتامين D دريافت‌شده از نظر بيولوژيكي بي‌اثر است و از طريق دو «هيدروكسيلاسيون» در بدن فعال‌سازي مي‌شود. اولين مرحله در كبد انجام مي‌گيرد كه ويتامين D را به «۲۵-هيدروكسي‌ويتامين D» {۲۵(OH)D} يا «كلسي‌ديول» تبديل مي‌كند. مرحله دوم در كليه اتفاق مي‌افتد و در قالب «۱.۲۵-دي‌هيدروكسي‌ويتامين D» {۱.۲۵(OH)۲D} يا «كلسيتريول» فعال مي‌شود.
ويتامين D باعث جذب كلسيم در روده مي‌شود، غلظت سرم كلسيم و فسفر را در راستاي كاني‌سازي (mineralization) طبيعي در بافت استخوان حفظ مي‌كند و از تتاني (تشنج) هايپوكلسميك (كمبود كلسيم) جلوگيري مي‌كند. اين ويتامين براي رشد استخواني و نوسازي استخوان‌ها نيز لازم است. استخوان‌ها بدون ويتامين D كافي مي‌توانند ضعيف، شكننده يا بدشكل شوند.
غلظت سرمي ۲۵(OH)D، يكي از بهترين شاخص‌ها براي تعيين وضعيت ويتامين D است. اين شاخص، وضعيت ويتامين D توليدشده زير پوست و دريافت‌شده از مواد غذايي و مكمل‌ها را نشان مي‌دهد.
شاخص‌هاي آزمايشگاهي تشخيص كمبود ويتامين D
اگر سطح شاخص ويتامين D در بدن، كمتر از ۳۰ نانومل بر ليتر (nmol/L) يا كمتر از ۱۲ نانوگرم بر ميلي‌ليتر (ng/mL) باشد، نشان‌دهنده كمبود ويتامين D است و منجر به نرمي استخوان در نوزادان و كودكان، و نرم‌استخواني يا استئومالاسي در بزرگسالان مي‌شود.
قرار گرفتن اين شاخص در فاصله ۳۰ تا كمتر از ۵۰ نانومل بر ليتر يا ۱۲ تا كمتر از ۲۰ نانوگرم بر ميلي‌ليتر، نشان‌دهنده اين است كه سطح ويتامين D به‌طور كلي براي سلامت استخوان و سلامت عمومي در افراد سالم، ناكافي است.
برابر بودن سطح ويتامين D با ۵۰ نانومل بر ليتر يا بالاتر از آن و ۲۰ نانوگرم بر ميلي‌ليتر و بالاتر از آن، به ما نشان مي‌دهد كه سطح اين ويتامين به‌طور كلي براي سلامت استخوان و سلامت عمومي در افراد سالم، كافي است.
اگر اين ميزان بيشتر از ۱۲۵ نانومل بر ليتر يا ۵۰ نانوگرم بر ميلي‌ليتر باشد، بيشتر از سطح عادي است و مي‌تواند با عوارض جانبي همراه شود.
مقدار مجاز مصرف روزانه ويتامين دي
مقدار مجاز توصيه‌شده روزانه (RDA) براي ويتامين D، با دو واحد IUs (واحد بين‌المللي) يا mcg (ميكروگرم) تعيين مي‌شود. اين ميزان براي حفظ سلامت استخواني و متابوليسم طبيعي كلسيم در افراد سالم كافي است.
۰-۱۲ ماهگي: مذكر: ۴۰۰ IU مونث: ۴۰۰ IU
۱-۱۳ سالگي: مذكر: ۶۰۰ IU مونث: ۶۰۰ IU
۱۴-۱۸ سالگي: مذكر: ۶۰۰ IU مونث: ۶۰۰ IU (باردار: ۶۰۰ IU؛ شيرده: ۶۰۰ IU).
۱۹-۵۰ سالگي: مذكر: ۶۰۰ IU مونث: ۶۰۰ IU (باردار: ۶۰۰ IU؛ شيرده: ۶۰۰ IU).
۵۱-۷۰ سالگي: مذكر: ۶۰۰ IU مونث: ۶۰۰ IU
بعد از ۷۰ سالگي: مذكر: ۸۰۰ IU مونث: ۸۰۰ IU
۴۰۰ IU معادل است با ۱۰ mcg. ۶۰۰ IU معادل با ۱۵ mcg. ۸۰۰ IU معادل با ۲۰ mcg.
فوايد مصرف ويتامين D
ويتامين D داراي كاركردهاي مختلفي در بدن است. شايد بتوان حياتي‌ترين كاركردهاي اين ويتامين را اين‌طور بيان كرد: تنظيم جذب كلسيم و فسفر، و كمك به عملكرد طبيعي سيستم ايمني بدن. دريافت ويتامين D به‌اندازه كافي، براي رشد طبيعي و تكامل استخوان‌ها و دندان‌ها لازم است و مقاومت بدن در مقابل برخي از بيماري‌ها را تقويت مي‌كند.
استعمال ويتامين دي يا «كلسي‌پوترين» (نوعي تركيب مصنوعي از ويتامين D) روي پوست، بيماري پسوريازيس را در بعضي افراد درمان مي‌كند. استفاده از اين ويتامين در كنار كرم‌هاي حاوي كورتيكواستروئيدها، اثربخشي آنها را در درمان پسوريازيس افزايش مي‌دهد.
ويتامين D براي جلوگيري از ابتلا به نرمي استخوان و درمان آن موثر است. افراد مبتلا به نارسايي كليه بايد از نوع خاصي از ويتامين D به‌نام «كلسيتريول» استفاده كنند.
يكي از بيماري‌هايي كه سطح فسفات را در خون پايين مي‌آورد، سندرم فانكوني است. استفاده از ويتامين D خوراكي در درمان اين بيماري موثر است.
در برخي موارد، سطح كلسيم در خون به‌علت پايين بودن سطح هورمون پاراتيروئيد، كاهش مي‌يابد. مصرف ويتامين D خوراكي، سطح كلسيم را در خون اين افراد افزايش مي‌دهد.
مطالعات نشان داده‌اند كه مصرف ويتامين D۳، ويتامين دي خطر پوسيدگي دندان‌ها را ۴۹ درصد كاهش مي‌دهد و مصرف ويتامين D۲ نيز اين خطر را ۳۶ درصد در نوزادان، كودكان و بزرگسالان پايين مي‌آورد.
دلايل كمبود ويتامين D در بدن
عوامل متعددي در ابتلا به كمبود ويتامين دي نقش دارند؛ عواملي مانند:
آلودگي هوا
زندگي كردن در شهرهاي بزرگي كه ويتامين دي ساختمان‌هاي بلندش جلوي نور خورشيد را مي‌گيرند.
بيرون نيامدن از خانه به‌اندازه كافي.
داشتن پوست تيره كه مانع از جذب اشعه‌هاي خورشيد مي‌شود.
شير دادن به نوزاد براي مدت‌زمان طولاني.
چاق بودن كه معمولا نياز بدن به اين ويتامين را افزايش مي‌دهد.
برخي افراد بدون توانايي پردازش ويتامين D متولد مي‌شوند، و بعضي‌ها مبتلا به مشكلات و بيماري‌هايي هستند كه از هضم مناسب ويتامين D جلوگيري مي‌كند.
علايم كمبود ويتامين D در بدن
كمبود ويتامين D هميشه با علائم همراه نيست، مگر اينكه سطح آن در بدن خيلي پايين بيايد. همين نكته مي‌تواند تشخيص بيماري را خيلي سخت كند. با اين‌حال، علائم كمبود ويتامين D مي‌توانند شامل اين موارد باشند:
مشكل داشتن در تفكر و تمركز؛ درد استخوان؛ شكستگي مكرر استخوان‌ها (براي آشنايي با كمك‌هاي اوليه شكستگي استخوان، كليك كنيد)؛ ضعف عضلاني؛ نرمي استخواني كه مي‌تواند به بدشكلي منجر شود و خستگي بي‌دليل.
عوارض جانبي مصرف بيش از حد ويتامين D
استفاده از ويتامين دي ، در قالب مصرف خوراكي يا تزريق به عضله در مقادير توصيه‌شده، معمولا بي‌خطر و ايمن است. بيشتر افراد بعد از مصرف اين ويتامين با عوارض جانبي مواجه نمي‌شوند، مگر اينكه در استفاده از آن زياده‌روي كرده باشند. بعضي از اين عوارض بدين ترتيب هستند: ضعف، خستگي، خواب‌آلودگي، سردرد، بي‌اشتهايي، خشكي دهان، طعم فلز در دهان، حالت تهوع، استفراغ و... .
مصرف ويتامين D براي دوره‌هاي طولاني و در دوزهاي بيشتر از ۴ هزار واحد روزانه، احتمالا غيرايمن است و مي‌تواند سطح كلسيم را در خون به بيش از حد مجاز برساند. با اين‌حال، افرادي كه مبتلا به كمبود اين ويتامين هستند، معمولا زير نظر پزشك از دوز بيشتري در دوره‌هاي كوتاه‌مدت استفاده مي‌كنند.
اگر ميزان ويتامين D مصرفي در طول دوران بارداري يا شيردهي كمتر از ۴ هزار واحد روزانه باشد، احتمالا خطري ويتامين دي براي مصرف‌كننده ندارد. اين ميزان اصلا نبايد بيشتر شود، چون در اين صورت براي زنان باردار و شيرده مشكل ايجاد مي‌كند و حتي مي‌تواند آسيب جدي به نوزاد وارد كند.
ويتامين D مي‌تواند سطح كلسيم را افزايش دهد و خطر سخت شريان‌ها را در افراد مبتلا به بيماري‌هاي كليوي شديد بالاتر ببرد. بنابراين، اين بيماران بايد درباره منع مصرف ويتامين D با پزشك خودشان مشورت كنند.
منابع غذايي حاوي ويتامين D
تعداد بسياري كمي از مواد غذايي حاوي ويتامين دي هستند. ماهي‌هاي چرب (مثل ماهي سالمون، تن و خال‌مخالي) و روغن كبد ماهي در گروه بهترين منابع غذايي از اين ويتامين قرار مي‌گيرند. مقدار كمي هم از ويتامين D در جگر گاو و تخم‌مرغ يافت مي‌شود. در جدول زير، مقدار دقيق ويتامين D موجود در مواد غذايي آمده است:
روغن كبد ماهي كاد (يك قاشق غذاخوري): ۱۳۶۰ واحد بين‌المللي (IU) در هر وعده مصرفي.
اره‌ماهي پخته‌شده (۸۵ گرم): ۵۶۶ IU در هر وعده مصرفي.
ماهي سالمون پخته‌شده (۸۵ گرم): ۴۴۷ IU در هر وعده مصرفي.
ماهي تُن (۸۵ گرم): ۱۵۴ IU در هر وعده مصرفي.
جگر گاو (۸۶ گرم): ۴۲ IU در هر وعده مصرفي.
تخم‌مرغ بزرگ: ۴۱ IU در هر وعده مصرفي.
انواع مكمل‌هاي ويتامين D
براي درمان كمبود ويتامين D، دو راه اصلي وجود دارد: استفاده از مكمل خوراكي يا تزريق عضلاني ويتامين D۳. يكي از سوالاتي كه همواره ذهن بسياري از افراد را به مشغول مي‌كند، اين است كه كدام يك از اين روش‌ها ايمن‌تر و موثرتر هستند؟
گروهي از محققان ايراني در سال ۲۰۱۳ ميلادي با انجام بررسي‌هاي دقيق درباره اين دو روش درماني، به نتايج قابل اطميناني دست پيدا كردند. يافته‌هاي آنان نشان داد كه هر دو رژيم درماني، سطح ويتامين دي را در خون تا حد زيادي افزايش مي‌دهند. اين محققان براساس يافته‌هاي‌شان نتيجه گرفتند كه هر دو روش از نظر سه ويژگي ايمني، اثربخشي و عملي بودن، با هم يكسان هستند. محققان كانادايي هم اعلام كرده‌اند كه فرقي نمي‌كند كه ما از كدام گروه (تزريقي يا خوراكي) مكمل‌هاي ويتامين D استفاده كنيم، فقط بايد حواسمان باشد كه اين مكمل‌ها را حتما زير نظر پزشك مصرف كنيم تا دچار عوارض جانبي ناشي از زياده‌روي در دريافت آنها نشويم. اين محققان، تجويز قرص‌هاي خوراكي هزار تا ۵۰ هزار واحدي يا تجويز آمپول‌هاي تزريقي را تنها بسته به شرايط بيمار مي‌دانند و معتقدند كاري كه مصرف ماهيانه يك قرص ۵۰ هزار واحدي ويتامين D مي‌كند، درست مانند همان كاري است كه مصرف روزانه قرص‌هاي هزار واحدي يا آمپول‌هاي تزريقي دوره‌اي آنها مي‌كنند.
خبر خوب براي والدين هم اينكه به تازگي، انواع قرص‌هاي جوشان حاوي ويتامين D و كلسيم براي بچه‌ها يا افرادي كه نمي‌توانند به راحتي با قرص و آمپول ارتباط برقرار كنند، به بازار آمده تا آنها هم بتوانند كمبودهاي خود در اين زمينه را با راه‌هاي ساده‌تري حل كنند.
چطور مكمل ويتامين دي را مصرف كنيم؟
خيلي از افراد مي‌خواهند بدانند كه مكمل‌هاي ويتامين دي را چطور مصرف كنند و سوالات مختلفي در اين زمينه دارند: آيا بايد مكمل را همراه با مواد غذايي خورد؟ با توجه به اينكه ويتامين D نوعي ويتامين محلول در چربي است، آيا بايد همراه با چربي خورده شود؟ آيا بايد مكمل را همراه با وعده غذايي بخوريم؟ آيا مكمل ويتامين D با معده خالي هم جذب مي‌شود؟
پاسخ كلي به چنين سوالاتي، اين است كه اصلا اهميتي ندارد چطور مكمل ويتامين D را مصرف كنيد. تحقيقات علمي، نتايج متناقضي را در اين زمينه نشان مي‌دهند و نبايد فقط به يكي از آنها توجه كرد. بنابراين، مهم‌ترين نكته اين است كه ويتامين D مورد نياز بدن را هر روز به آن برسانيد.
۶ دليل براي خودداري از مصرف قندها !